تئوری بازگشت ارتجاعی
زلزله مهیب ۱۹۰۶ سانفرانسیسکو که منجر به خسارات مالی و جانی زیادی گردید، باعث ایجاد نقطه تحولی در علم زلزله شناسی شد. تا آن زمان هنوز بطور قطعی مشخص نشده بود زلزله چگونه بوجود می‌آید. در رابطه با تئوری بازگشت ارتجاعی کسانی مطرح کرده بودند که زلزله در راستای گسل‌ها اتفاق می‌افتد ولی هنوز مشخص نبود آیا واقعا زلزله در ارتباط با حرکت گسل‌ها است یا نه.
مکانیزم تئوری بازگشت ارتجاعی
آقای رید با مطالعه سه دوره داده‌های نقشه برداری دقیق قبل و بعد از زلزله سانفراسیسکو ثابت کرد که زلزله ناشی از حرکت گسل سان آندره‌آس است. او نظریه‌ای به نام نظریه بازگشت ارتجاعی ارائه داد که چگونگی بوجود آمدن زلزله را بدین ترتیب توضیح می‌دهد.
- نیروی‌های ناشناخته‌ای بطور آرام در طی یک زمان طولانی (ده‌ها تا هزارها سال) به دو طرف گسل وارد می‌شود.
- اگر گسل یک گسل قفل شده باشد نمی‌تواند حرکت کند.
- لاجرم نیروی وارده به‌صورت نیروی کشسانی (فشرده شدن یا کشیده شدن سنگها) در سنگ‌های دو طرف گسل تجمع می‌یابد.
- تجمع نیروی کشسانی در سنگها مشابه تجمع نیروی کشسانی در فنر هنگام کشیده شدن و یا فشرده شدن است.
- تجمع نیروی کشسانی با زمان زیاد و زیادتر می‌شود. زلزله وقتی اتفاق می‌افتد که سنگ‌های دو طرف گسل تحمل بار و نیروی کشسانی زیادتری را ندارند و می‌شکنند.
- بخشی از نیروی الاستیک ذخیره در گسل دراثر حرکت گسل به گرما و بخش دیگری به امواج الاستیک تبدیل می‌شود.
- این امواج الاستیک زلزله را ایجاد می‌کنند.
حرکت گسل باعث جابجایی دائمی ساختمان‌هایی که بر روی گسل ساخته شده‌اند می‌گردد و باعث تخریب آنها می‌شود. اگرچه تخریب ناشی از زلزله بیشتر به علت امواجی است که در اثر حرکت ناگهانی سنگها در امتداد گسل و مرتعش شدن آنها بوجود می‌آیند. امواج زلزله‌های بزرگ صدها کیلومتر دورتر از محل رومرکز زلزله (اولین نقطه‌ای که شکستن سنگها از آنجا آغاز گشته است) می‌توانند خسارات زیادی را ببار آورند. بعد از وقوع زلزله سنگ‌های دو طرف گسل در اثر فشار طبقات بالایی و اثر آب دوباره به هم جوش می‌خورند و آماده ذخیره نیروهایی که از دوردست بطور دائمی به دو طرف گسل وارد می‌شوند می‌گردند (+).
تعریف روانگرایی را از دیدگاه مهندسی زلزله
- خاک هایی که مرطوب هستند یعنی سطح آب زیر زمینی در آنها بالا است.
- وقتی به رویه فشار وارد شود، آب بین آنها به سمت بالا حرکت کرده و در سطح زمین، فوران آب و ماسه مشاهده می‌شود.
- این چشمه ها به چشمه های ماسه ای معروف هستند.
- خارج شدن آب ماسه‌ای باعث کاهش فشار منفذی و نشست خاک شده و این امر سبب دوران ساختمان می‌شود.
گفت و گو